Układ turbodoładowania każdego pojazdu osobowego pracuje w trudnych warunkach, głównie ze względu na wysoką temperaturę znajdującego się w jego wnętrzu oleju. Dodatkowe czynniki (jak np. zanieczyszczenia) sprzyjają szybszemu zużyciu turbosprężarki i jej awaryjności. Sposobem na zminimalizowanie ryzyka występowania usterek jest czyszczenie turbiny. Takie działanie zapobiega zatarciom i unieruchomieniu turbo, do którego mogłoby dojść w wyniku tworzących się na łożyskach zmatowień i nagarów. Dla łopatek turbiny szkodliwe są nawet mikrozanieczyszczenia pochodzące ze zużywających się uszczelek i filtrów (głównie filtra powietrza). Nie zawsze w celu wyczyszczenia układu trzeba turbinę demontować z pojazdu – możliwe jest to do wykonania bez jej rozbierania.
Regularne czyszczenie turbiny jest istotne zarówno ze względów prewencyjnych, jak i naprawczych – minimalizuje ryzyko powstania awarii. Wielu użytkownikom pojazdów proces ten wydaje się skomplikowany, choć w rzeczywistości składa się tylko z kilku etapów. Jeżeli decydujemy się na wyczyszczenie układu z powodu istniejących w nim usterek i awarii, powinniśmy skorzystać z pomocy fachowców. Takie działanie stanowi bowiem jeden z etapów specjalistycznej regeneracji turbosprężarek. W przypadku, gdy profilaktycznie chcemy wykonać proces czyszczenia, turbinę można zdemontować z pojazdu lub wyczyścić ją bez rozbierania, ale z użyciem specjalistycznych preparatów do turbin.
Jak działa turbina?
Wirniki turbosprężarki mogą obracać się z prędkością nawet 250 tysięcy razy na minutę. Temperatura jej pracy osiąga do 500 stopni Celsjusza. Te warunki wymagają szczególnej dbałości o dobry stan techniczny turbosprężarki. Jedną z czynności, które może wykonywać kierowca, by wydłużyć żywotność układu doładowania, jest czyszczenie turbiny.
Zastosowanie turbosprężarki w samochodach osobowych sprzyja zwiększeniu poziomu ich ekonomii. Jak działa turbosprężarka? Element ten poprawia moc pojazdu przy jednoczesnym zmniejszeniu nakładów paliwa. Składa się z turbiny i sprężarki, czyli dwóch segmentów, które współpracują ze sobą. Napędzają ją gazy wylotowe silnika spalinowego, które przepływają przez wirnik turbiny. Wydalane są następnie przez układ wydechowy. Z wirnika turbiny ruch obrotowy przechodzi na wirnik sprężarki, który spręża powietrze wydostające się następnie przez dolot i filtr. W niektórych modelach turbin powietrze może być kierowane również bezpośrednio do kolektora dolotowego. W nowoczesnych pojazdach stosuje się ponadto intercooler, w którym rozgrzane sprężone powietrze ochładza się przed dotarciem do komory spalania.
Czyszczenie turbiny – kiedy jest konieczne?
Wysoka temperatura, w jakiej pracują wirniki turbiny i sprężarki, może prowadzić do zwęglenia oleju silnikowego. Na wałku i łożyskach układu tworzą się wtedy zmatowienia i nagary. Negatywny wpływ na funkcjonowanie podzespołu mają wszelkie ciała obce, które również mogą się dostać do jego wnętrza. Niewłaściwie wyregulowany silnik może sprzyjać osadzaniu się na turbinie cząstek węgla z sadzy. Czyszczenie turbiny konieczne jest zatem bezwzględnie wtedy, gdy zauważymy pierwsze objawy gromadzących się w niej zanieczyszczeń. Zwykle widoczne lub odczuwalne są one przez kierowców w postaci zmniejszenia mocy silnika, wydzielania białych spalin, zwiększonego zużycia oleju silnikowego oraz głośnej pracy układu turbodoładowania. W wyniku gromadzenia się zanieczyszczeń na turbosprężarce pojawia się negatywne ciśnienie zmniejszające moc silnika.
Jak wyczyścić turbosprężarkę?
Wielu kierowców zastanawia się, czy można samodzielnie wyczyścić turbinę, podobnie jak możliwa jest samodzielna wymiana turbosprężarki. Na rynku motoryzacyjnym dostępne są specjalistyczne preparaty, dzięki którym można szybko i bezpiecznie wyczyścić układ podczas aktywnej pracy silnika. Należy jednak pamiętać przy tym o kilku zasadach. Procedurę tę powinniśmy wykonywać wyłącznie w celach profilaktycznych i zapobiegawczych. Preparat czyści zarówno turbosprężarkę, jak i jej przepustnicę oraz zawory i komorę spalania. Przed przystąpieniem do czyszczenia należy zatem skontrolować poziom i stan oleju, by zapobiec pracy turbiny „na sucho”.
Ponieważ poszczególne preparaty produkowane przez różne firmy mogą różnić się sposobem ich dozowania, zalecamy zapoznanie się z instrukcją użytkowania płynu przed jego zastosowaniem. Zwykle jednak produkt aplikuje się niewielkimi porcjami wprost do układu dolotowego, na uruchomionym i nagrzanym silniku pojazdu. Zabieg ten pomoże zniwelować zapieczenie lub zablokowanie łopatek wirnika, rozwiązać większość problemów z zaworem EGR, przepustnicą i nierównymi obrotami silnika. Rozpuszcza zanieczyszczenia olejowe, które znajdują się w układzie, sprzyjając prawidłowej i dłuższej bezawaryjnej pracy turbiny.
Nie zaleca się samodzielnego czyszczenia turbiny, jeżeli układ doładowania podejrzewamy o usterkę lub awarię któregokolwiek z komponentów. Jak rozpoznać uszkodzenie turbosprężarki, skoro jej zanieczyszczenie daje podobne objawy? W tym celu najlepiej skonsultować się ze specjalistami, zwłaszcza gdy w pojeździe zauważamy występowanie kilku symptomów uszkodzenia turbiny jednocześnie. Jeżeli podczas kontroli jej stanu technicznego zdiagnozowane zostaną wycieki lub usterki mechaniczne komponentów, należy je wymienić lub usunąć. Umożliwia to regeneracja turbosprężarki, w ramach której również dokładnie się ją czyści.
Czyszczenie elementem procesu regeneracji
Ponieważ przyczyny awarii turbosprężarek są różne, różnorodne mogą być także uszkodzenia poszczególnych jej elementów. W zależności od lokalizacji usterki, awarii mogą ulec takie jej komponenty jak: mocowania, obudowa, wirniki, łopatki, łożyska, a nawet rdzeń. W wielu przypadkach najbardziej opłacalnym wyjściem z sytuacji jest regeneracja turbosprężarki. Wykonuje się ją w specjalistycznych serwisach. W REGENT etapy regeneracji następują po sobie w ściśle określonej kolejności, dzięki czemu nasi specjaliści nie przeoczą żadnej z nabytych przez turbinę usterek.
Regeneracja turbosprężarek rozpoczyna się od demontażu ich poszczególnych części i elementów. Znajdujące się na nich osady usuwa się za pomocą rozpuszczalnika organicznego. W pozbyciu się pozostałych zanieczyszczeń pomocne okazują się ultradźwięki, które rozbijają nieczystości podczas wykonywania tzw. płuczek. Jeżeli mamy do czynienia z turbosprężarką ze zmienną geometrią, łopatki kierownicy spalin czyścimy aż do pełnej swobody ruchu. Nie posługujemy się przy tym środkami ściernymi, dbając o dobrą jakość wyważenia wirnika i zapobiegając zwiększeniu oporów. Niektóre elementy turbosprężarki wymagają ponadto piaskowania.
Dopiero po dokładnym wyczyszczeniu turbiny z całego pokrywającego ją brudu serwisant jest w stanie dostrzec wszystkie jej uszkodzenia i usterki. Wówczas przystępuje się do wymiany koniecznych komponentów na nowe i do ponownego ich montażu w podzespole. Czynności te należy wykonywać w jałowych warunkach, by zapobiec kolejnym zanieczyszczeniom mogącym skutkować ponownymi awariami.
