Turbosprężarki należą do elementów wyposażenia samochodów osobowych, które odpowiednio eksploatowane psują się stosunkowo rzadko. W przypadku gdy dojdzie do ich awarii, możliwa jest regeneracja systemu składająca się z kilku etapów. Wymiana i naprawa zużytych elementów umożliwia turbinie dalszą, bezawaryjną pracę nawet przez kolejne kilkaset tysięcy kilometrów. Serwisanci koniecznie powinni wykonać wyważanie turbosprężarki, które pozwala ustawić jej odpowiednie parametry techniczne. Zregenerowana turbosprężarka objęta jest gwarancją, którą poświadczamy wynikami zarówno kontrolnych testów jakości, jak i wydrukiem pochodzącym ze specjalistycznej wyważarki.
Wyważanie turbosprężarki zawsze powinno stanowić jeden z ostatnich etapów naprawy tej części – zaniedbanie procesu może być niebezpieczne. Rezygnacja z procedury zwiększa ryzyko ponownego uszkodzenia turbosprężarki i to w stosunkowo szybkim czasie. Jej wykonanie jest istotne głównie ze względu na sposób działania systemu. Urządzenie wiruje bowiem, osiągając zawrotne prędkości, a brak odpowiedniego wyważenia może skutkować uszkodzeniami wewnętrznymi wirnika, a nawet rozpadem całej turbiny. Zbadanie urządzenia i korekta rozkładu masy jego elementów to główne czynności, jakie wykonuje się podczas wyważania turbosprężarki. Jeżeli proces przebiegnie prawidłowo i bez zakłóceń, użytkownik będzie cieszył się nie tylko bezawaryjnym działaniem turbiny, ale i jej cichym sposobem pracy.
Turbina, czyli układ doładowania
Kompletna turbosprężarka składa się z rdzenia (CHRA – Center Hub Rotating Assembly) otoczonego obudowami, przymocowanymi po obu jego stronach. Jej zasadniczym elementem jest turbina, która kieruje gazy spalinowe w stronę sprężarki, a ta z kolei prowadzi powietrze do wnętrza silnika. W obudowie turbiny znajduje się ponadto przepustnica spalin lub mechanizm zmiennej geometrii łopatek. Wirnik turbiny utrzymywany jest w układzie łożyskowym i obraca się wokół własnej osi, osiągając prędkość nawet kilkuset tysięcy obrotów na minutę. Pracuje przy wysokim obciążeniu i ekstremalnych temperaturach. Dlatego też narażony jest na liczne uszkodzenia i awarie, podobnie jak inne części turbiny. W przypadku stwierdzenia usterki układu turbodoładowania konieczne jest skorzystanie z pomocy fachowców. Przeprowadzają oni skrupulatną diagnostykę stanu technicznego zespołu, dokonują regeneracji oraz dbają o odpowiednie wyważanie turbosprężarki.
Objawy uszkodzenia turbosprężarki
Już pierwsze objawy uszkodzenia turbosprężarki powinny wzbudzić niepokój u użytkownika pojazdu osobowego. Należą do nich głównie: utrata mocy silnika i niemożność jego dynamicznego przyspieszenia, wahania obrotów silnika, wyciek oleju z turbiny, zabarwione gazy spalinowe wydostające się z wydechu, dziwne odgłosy dobiegające spod maski samochodu, w tym przede wszystkim świsty, gwizdy i piski. W przypadku zauważenia wszystkich tych niepokojących objawów konieczna może okazać się naprawa lub całkowita wymiana turbosprężarki na nową.
Uszkodzeniom turbiny można jednak zapobiec, stosując się do kilku rad specjalistów, dotyczących sposobu jazdy pojazdem wyposażonym w układ turbodoładowania. Przede wszystkim nie należy pozwalać sobie na wkraczanie na wysokie obroty tuż po odpaleniu silnika. Zimny olej nie dotrze bowiem do wszystkich zakamarków turbosprężarki, a jej praca „na sucho” może skutkować zatarciem i awarią krytyczną. Po włączeniu silnika należy pozostawić go przynajmniej na kilkanaście sekund na tzw. jałowym biegu, by odpowiednio rozgrzać olej tłoczony do układu. Ten rodzaj postępowania należy stosować również tuż przed zgaszeniem silnika, zwłaszcza po dynamicznej i szybkiej jeździe. Warto odczekać 60-90 sekund, zanim przekręcimy kluczyk w stacyjce. Osoby, które wiedzą, jak dbać o turbosprężarkę, zwracają również uwagę na stan innych układów znajdujących się w jej pobliżu i współpracujących z nią. Od sprawności i czystości filtrów, przewodów, układu wydechowego i dolotowego zależy prawidłowe funkcjonowanie turbiny. Nawet najmniejsze zanieczyszczenia mogą prowadzić do wystąpienia niebezpiecznych i kosztownych w naprawie awarii.
Etapy regeneracji turbiny
Poszczególne etapy regeneracji turbosprężarek następują po sobie w określonej kolejności. Dbałość o każdy najmniejszy szczegół procesu naprawczego skutkuje najwyższą jakością regenerowanej części. Nasi specjaliści najpierw dokonują skrupulatnej diagnostyki stanu technicznego turbosprężarki. Następnie wymieniają uszkodzone elementy, uszczelnienia, zaciski i wszystkie części ponownie montują. Dopiero po ich złożeniu można przystąpić do procesu wyważania turbiny i kontroli jakości.
Naprawa turbosprężarki a koszt nowej turbiny – zastanawiasz się, które rozwiązanie jest bardziej opłacalne? Zwykle to regeneracja jest zdecydowanie tańszym rozwiązaniem. Nowa turbosprężarka (zależnie od modelu, do jakiego ma zostać zamontowana) może kosztować od 3 do nawet 10 tysięcy złotych i więcej. Koszt regeneracji zwykle wynosi kilka razy mniej. Różnica jest zatem zauważalna, a szacowana cena usługi przekazywana klientowi już na etapie diagnostyki stanu części.
Wyważanie turbosprężarki
Wiedząc już, na czym polega regeneracja turbosprężarki, warto zastanowić się nad tym, dlaczego jej wyważanie jest tak istotne? Niewyważone obiekty obracające się wokół własnej osi, narażone są na drgania i wibracje w wybranym zakresie częstotliwości obrotów. Aby móc prawidłowo funkcjonować w ekstremalnych warunkach, każdy komponent głównego wirnika rdzenia turbiny powinien przejść rygorystyczne testy i proces wyważania. Odbywa się to z zachowaniem skrupulatnych tolerancji stosowanych w branży motoryzacyjnej (tylko do 0,002 mm). Mimo to nawet zwykły montaż wirnika w turbinie lub całego systemu w pojeździe może prowadzić do występowania drgań przy prędkościach obrotowych. Nadmiernych wibracji podczas pracy turbiny można uniknąć wyłącznie dzięki wyważeniu rdzenia na specjalistycznej wyważarce. Podczas tego procesu wibracje mierzy się przy przechodzeniu przez wybrane częstotliwości rezonansowe. Gdy wartości te przekraczają dopuszczalne granice, konieczna jest ich weryfikacja i wyważenie.
Masa wirnika musi być idealnie i równomiernie rozłożona w stosunku do jej geometrycznej osi obrotu. Na wyważarkach najpierw procesowi poddaje się sam wirnik, a następnie sprawdza koła kompresyjne. Ostatnim etapem prac jest wyważenie rdzenia turbosprężarki. Pod kątem możliwych rezonansów sprawdza się zatem korpus wraz z łożyskami i kołem kompresji oraz wirnikiem. Wszystkie te elementy muszą ze sobą idealnie współpracować, by zapewnić odpowiedni sposób eksploatacji układu turbodoładowania i jego wysoki poziom żywotności. Jeżeli nie zostaną one odpowiednio przygotowane do wykonywania ciężkiej pracy wewnątrz pojazdu, urządzenie zużyje się szybciej i będzie powodować występowanie niepokojących objawów.
Brak wyważenia – co się dzieje z turbosprężarką?
Nadmierne wibracje przy rozpędzaniu wirnika najczęściej są odczuwalne i słyszalne przez użytkownika pojazdu jako gwizdy spod maski i świsty turbiny. W łożyskach może ponadto dojść do zerwania warstwy oleju i uszkodzenia całego układu smarowania. Jest ono trudne do zdiagnozowania ze względu na to, że nie ma oznak braku smarowania lub zanieczyszczenia oleju. Z tego względu procesowi wyważenia muszą podlegać wszystkie rdzenie, nawet gdy do naprawy turbiny używamy fabrycznie nowych elementów o identycznych parametrach. Nawet poluzowanie, a następnie dokręcenie nakrętki wału powoduje zmianę precyzyjnego wyważenia wirnika, co skutkuje zmniejszeniem żywotności turbosprężarki. Nie da się zatem ostrożnie zdemontować turbiny bez naruszania jej parametrów technicznych i konieczności ponownej kalibracji. Jazda z regenerowaną turbiną będzie przyjemnością tylko wtedy, gdy skorzystamy ze wsparcia fachowców oferujących precyzyjnie wykonane i wyważone komponenty instalowane w układzie turbo. Używamy profesjonalnej wyważarki CMT-48 VSR BIG TWIN.
